Taşköprü'den Bakış
|
Orhan Kemal'in 'Yağmur Yüklü Bulutlar/ Dünyada Harp Vardı'daki öyküleri yazarın renkli dünyasına dalmak için keyifli bir fırsat
CEREN ÜNLÜ (Arşivi)
Öykünün kahramanı bir boyacıdır. Kara kuru, ufak tefek... Allı morlu boya sandığı, yamalı giysileriyle sanki bir yerlerden tanıdıktır. Öykü anlatıcısı olan beyefendinin ayakkabılarını boyayacaktır altı üstü, kısa bir sohbet eşliğinde... Ama bu bildik hikâyeyi elden bırakamamamızın başka nedenleri olmalıdır. Bir Orhan Kemal öyküsünün kahramanı olan bu boyacı, kısa sohbetiyle kendi dünyasını usulca serer gözlerimizin önüne. Verdiği yaşam kavgası, bıkkınlığı, işini yaparken gösterdiği inanılmaz özen ve laf arasına sıkıştırdığı küçük hayalleriyle sıradan, ama işte edebiyatın sihirli değneğinin dokunuşlarıyla bir o kadar da bulunmaz bir adam oluverir.
Bu durum Orhan Kemal'in gözleriyle dünyaya bakmaktır. Katilleri, kopukları, kenar mahalle güzellerini, kadınları ve çocukları seçer gözleri en çok. Onları en doğal hâlleriyle yazar. Abartmadan ya da küçük görmeden, kaleminde en ufak bir zorlanmayı okura sezdirmeden... Öykülerin bu mütevazılığı Orhan Kemal'in hangi tarafta durduğunun da en açık göstergesi olur. Kötülükleri, iyilikleri, korkuları ve ikiyüzlülükleriyle insanları anlamaya çalışan tavrı, aynı kuşak hikâyecilerden Sait Faik'te de gördüğümüz katıksız hümanizmin ta kendisidir.
Yoksulları yazması Kemal'in daha iyi bir dünya ve adalet inancının en açık seçik göstergesidir. Okurun, onun hikâyeleriyle her daim kurduğu yakınlık hissi, belki bu toprakların yoksulluğa hep daha yakın oluşundandır. Çukurovalı ırgatları yazar, sonra 1950'lerde yaşanmaya başlanan sanayileşme ve onun sonucu olan göç dalgasıyla birlikte İstanbul'lu işçileri... Öykülerindeki bu yolculuk aynı zamanda onun kendi yolculuğudur. Hiç de kolay olmayan bir hayat sürmesine rağmen yapıtlarına yansıyan bu iyimserlik de neyin nesidir peki? Orhan Kemal şöyle açıklar durumu: "İyimserlik bana halkımızı yakından, çok iyi tanımaktan geliyor. Daha açıkçası ben halkın kendisi, bir parçasıyım.Onun için yakından görüyor ve biliyorum ki en kötü insanın içinde bile iyi bir yanı var."
Yazar, öykülerinde en az yoksulluk kadar yakın durur kadınlara ve çocuklara. Onların yaşadığı dramlar en çok içine doğdukları koşulların bir sonucudur ve Kemal bu bütünün içinde şekillenen zor hayatlarını tereddütsüz yazar. Örneğin Dünyada Harp Vardı'ının ilk öyküsü olan Behiye'de İstanbul'un kenar mahallesinde yaşayan bir kız çocuğunun, Behiye'nin kötü yola düşüş öyküsünü anlatır. Önce mahallenin kabadayısı Çeçen Hakkı ardından da giyinişi kimselere benzemeyen mavi arabalı Cemal Bey kandırır Behiye'yi. Orhan Kemal küçük bir kızın düştüğü geri dönülmez hataları göstermek amacında olmadığı gibi okuru ahlanıp vahlandırmaya da çalışmaz. Sade betimlemeleriyle İstanbul'un bir kenar mahallesinin havasını solutur bize. Hayali sadece sinemaya gitmek, hiç görmediği Beyoğlu'nu görmek olan, yalanları henüz hiç öğrenememiş bir çocuğunun adeta yazgısı olmak zorunda olan hikâyesini yazar. Aslında bir dram olan her şeye Behiye'nin saf gülümsemesini katar Orhan Kemal. Çünkü Behiye aynı diğerleri gibi kolayca gülen ve inanan bir çocuktur ama o mahallede doğmuştur.
Hiç ödün vermediği toplumcu gerçekçilik çizgisinde bir idealleştirmeye ve didaktizme kaçmaması yazarın gözlem gücünü de daha bir ön plana çıkarır. Nasıl bu insanları bu kadar iyi anlatıyor sorusu herhalde Orhan Kemal için en çok sorulan sorulardan birisi ki tam da bu sorunun cevabını düşünmeye başladığımızda onun dünyaya bakmaya, onu gözlemeye doyamayan hâlini görür gibi oluruz. Bir kahvede, bir dolmuş kuyruğunda ya da bir komşu evinde kulağımıza çalınan sesleri ve gündelik dili aynı doğallıkla sayfalar üzerinden duyabilmemizi de bununla açıklamak yanlış olmayacaktır. Burada onun, yapıtları sinemaya ve tiyatroya en çok aktarılan yazarlarımızdan biri olduğunu da hatırlamak gerek.
Yağmur Yüklü Bulutlar/Dünyada Harp Vardı Orhan Kemal'in dokunaklı ve bir o kadar da renkli öykü dünyasına dalıp gitmek için çok güzel bir fırsat.
YAĞMUR YÜKLÜ BULUTLAR
Dünyada Harp Vardı
Orhan Kemal, Epsilon Yayınları, 2005, 296 sayfa, 11.5 YTL.
|
|
|
|
|
|
