İkinci Dünya Savaşı sonrasında Adana. Dedesinin zengin konağında büyümüş, Milli Mücadele’de bacağını, hayatta da servetini kaybetmiş aile babası Topal Eskici küçük kunduracı dükkânıyla ailesini geçindirememenin sıkıntılarını yaşamakta. Ana-babasının ona zengin bir eş bulma ümitlerine karşı askerden “el kızı”, istenmeyen bir gelin getiren büyük oğul, isyankâr küçük oğul ve aklı zibidi “Kasımpaşalı” Ünal’la flörtte olan kız da Topal’ın derdine dert katmakta. Geçim derdi ve baskıcı baba evinden uzaklaşmak için çözümü pamuğa gitmekte bulan erkek kardeşler ve dükkânın satılma gerekliliği ailenin dramını artırır. Bu büyüklükte bir sorun yumağının çözümü elbette başka sorunları da beraberinde getirir.
Orhan Kemal’in Eskici ve Oğulları adlı romanından uyarladığı, hepsi kendi eserlerinden uyarlama ve sahnelenmiş beş oyunundan biri olan, ilk kez 1968’de AST’ın prodüksiyonuyla seyirciyle buluşan Eskici Dükkânı’nı İstanbul Şehir Tiyatroları (İŞT) sahneliyor. Kemal’in bütün eserlerinde olduğu gibi toplumsal gerçekçi bir tavırla memleketin küçük insanının ezilmişliğini, yoksulluğunu, acılarını anlattığı, dramaturjik anlamda biraz dağınık olsa da iyi bir kurguya, dramatik anlatımın gücü için elzem sağlam iç ve dış çatışmalara, gerçekçi, detaylarıyla ilgi çekici ana ve yan karakterlere sahip bir metin Eskici Dükkânı. Günümüz gözlükleriyle incelendiğinde ise aile, özellikle “baba” ve din baskısının, kadının kız çocuk olarak doğmakla başlayıp “avrat”lığa “terfi” edince artarak süren sonsuz ezilmişliğinin, fukaralığın, erkeğin kumandasındaki, özgürce yaşanamayan cinselliğin kadının üzerinden hep bir ayıp, bir namus meselesi olarak okunmasının 40’lı yıllardan bugüne ne kadar değişmeyen, toplumun içine ne kadar derin işlemiş meseleler olduğunu gözler önüne sermesiyle önemli.
İŞT Eskici Dükkânı’nı Ergün Işıldar’ın oyunun ruhunu iyi kavrayan, sade ama ayrıntılara önem veren, oyuncuların gücünü ön plana çıkaran, dekorundan müziğine ve oyunculuğuna hiçbir abartıya, fazlalığa yer vermeyen başarılı rejisiyle sahneye taşımış. Oyundaki çeşitli lehçeler çok iyi kullanılmış, biraz az vurgulanmaları daha yerinde olurdu, şarapçı sahnesi gibi çok tekrar içeren bölümleri de biraz kısaltılabilirdi ama bunlar prodüksiyonun genelinde önemli bir sorun yaratmıyor. Oyunun ikinci perdesinin başlangıç, gelişme ve sonuç bölümleriyle biçimsel paralelliklerinin sahnede aksiyon gelişiminde koreografik bir paralellikle verilmesi, modern bir altyapının üzerinde kullanılmış alaturkayla ilginç, yaratıcı müzik, Rıfkı Demirelli’nin çıplak konstrüksiyonlu, otantik ve işlevsel sahne tasarımı, Gamze Kuş’un gerçekçi kostümleri, Mahmut Özdemir’in dramatik ışığı ve “Topal Eskici”‘yi canlandıran Metin Çekmez, “eşi” Ş. Ayşin Atav, “66 Ziya” Şevket Avşar, “Ünal” Mert Turak başta olmak üzere tüm oyunculukların hem tek tek hem de bütün olarak gücü ve sağlamlığı Eskici Dükkânı’nı başarılı bir prodüksiyon kılıyor.
Oyun “aile babası”nın yanında bu karakterin toplumsal biçimlenişinin dev aynasına yansıması, ataerkil, dediğim dedik, baskıcı bir  “devlet baba”nın sembolü olarak da okunabilecek baş kahraman Topal Eskici ve ailesinin dramı üzerinden Eskici Dükkânı’na dönmüş bir “Baba Evi”nin kurallarıyla yaşamaktan toplum olarak nasıl asla vazgeçmediğimizi, bunun bizi nasıl hep yerimizde saymaya mahkum ettiğini, toplumsal melodramımızın bu kökten sürekliliğininin sinir bozuculuğunu da bir kez daha hatırlatıyor.
Eskici Dükkanı, Kadıköy Haldun Taner Sahnesi, 29 Nisan 15.00, 30 Nisan 15.00 ve 20.30, 1 - 2 mayıs 20.30, 3 mayıs 15.00 ve 20.30, 4 mayıs 15.00
[email protected]