İnternette Orhan Kemal

Dünya Gazetesi (25 Ekim 2001)

Nerede o bizim “Küçük İnsan”ımız?

Muzaffer Buyrukçu’ nun dikkatinden kaçmamış o söyledi. Artık ne hikayede ne romanda (bugün) “küçük insan“ anlatılmıyormuş; çünkü bir zamanlar hikayelerimizin ve romanlarımızın anlı şanlı kahramanları olan küçük insanlar yok olmuşlar, toplum yaşamımızdan ve edebiyatımızdan çıkıp gitmişler. Bir daha geri dönmeleri, o geçmişte bıraktıkları roman ve hikaye kişiliklerine kavuşmaları da boş bir düşmüş.

Yazılı değildir ama yine de kuraldan sayılır; yazar kısmı; özellikle hikayeci ve romancılar kendi kredilerini kullanır; romanda da hikayede de. Yaşam gerçeği en çok kendi gözlemledikleri yine kendilerine ait gerçeklerdir de ondan. Türk küçük hikaye sanatının ustaları (Sait Faik' ten Yaşar Kemal’ le, oradan Orhan Kemal’ le ve Muzaffer Buyrukçu’ ya kadar uzanan zincir içinde) bu “kredi”ini en elle tutulur örneklerini vermişlerdir.

Bu yazarlar içinde en çok öne çıkanı, hikaye ve romanlarıyla Orhan Kemal’dir. Şunu diyebiliriz; Orhan Kemal’in gerçekte yaşamdaki serüvenleri en ince ayrıntılarına dek Orhan Kemal hikaye ve romanlarındadır. Orhan Kemal “küçük insan”ların, kıyı kenar semtlerin ve mahallerin, oralarda cendereye alınmış gibi sıkışık yaşayanların dünyalarını yaza yaza bitirememiştir. Bitirememiştir, çünkü o çevrelerde yaşayan insanların toplamı yazarın sağlığında bitmemiş, yaşam koşulları değişiklik göstermemiş ve serüven yürüyüp gitmiştir. Sonra, daha çok 50’li yıllar ve onu izleyen yıllarda toplumun alt kesiminde bir dönüşüm başlatılmış ve çoğunluğu oluşturan o kesim insanı iç ve dış güçler aracılığında kendi kabuğunu kırıp çıkmış ve ardından da üreticilik aşamasına girmeden doğrudan tüketici yapılmıştır.

Bir sınıf, evrim gereği oluşturulacakken önlenmiş, iki arada bir derede, sınıfsız bırakılmıştır.

Yitip götürülen, işte bu evcilleştirilmiş sınıfın insanıdır, yani küçük hikayemizin ve romanımızın altın çağını yaşadığı evrelerin kahramanları küçük insanlar.

Damar kurumuş, kurutulmuştur...

[email protected]