Büyük usta Orhan Kemal yazması zor, okuması
kolay üslubuyla unutulmaz karakterleri anlattı
eserlerinde. Şimdi de ünlü yazarlar onu
anlatıyor.
Türk edebiyatının ustaları hakkında hazırlanan
kitapların beğendiğim özelliği, birçok tanınmış
yazarın o yazarla ilgili düşüncelerinin,
yorumlarının, yargılarının bir arada
bulunmasıdır. Ahmet Ümitle Işık Öğütçü'nün Orhan
Kemal kitabı, okurları yeniden büyük ustanın
kitaplarına çağırıyor.
Orhan Kemal, gerçekçi Türk edebiyatının
öncülerindendir. Yaşamla edebiyat arasında
kurduğu bağ, iki kavramın bir potada
eritilmesiyle nasıl iyi romanlar, öyküler
yaratılabileceğini kanıtlar. Yarattığı
karakterleri zaman eskitememiştir! Çünkü, insan
gerçeğinin temel özellikleri değişmez. Adana'dan
İstanbul'a uzayan edebiyat hattında, ırgattan
beyaz yakalı sömürücülere, kapitalistlere kadar
geniş bir insan galerisini onda buluruz.
Dünya görüşü, insana odaklandığından en kötü
kahramanlarından nefret ederiz ama
lanetleyemeyiz. Çünkü romanlarında, öykülerinde
kin yoktur. Birçok yapıtı yaşamının edebiyata
aktarılmasıdır. Biyografisi için en sağlam
kaynaklar bu kitaplardır.
KEMAL'E YENİ YAKLAŞIMLAR
Geçmişteki ustalar hakkında çok yazarlı
kitapların yayımlanmasının olumlu işlevine, ele
aldıkları isimleri yeniden gündeme getireceğine
inanırım. Çünkü kitaplarını yıllar önce
okuyanlar, bugün yeniden okuma ihtiyacı
hissedecek. Orhan Kemal kitabını okuyanlar,
ustaya yeni yaklaşımlar kazandıracak, yeniden
okumalarını gerekli kılacak bilgilere
rastlayacak. Editörler Ahmet Ümit ile Işık
Öğütçü'nün Sunuş'taki bazı yargıları, onu
kuşatıcı özellik taşıyor: Ben de böyle bir
değerlendirmeye katılıyorum: "Evet, emekçi
sınıfların yazarıdır Orhan Kemal, bunu
saklamadığı gibi bununla da gurur duyar. Onun
hümanizmi, bu yoksul insanların yaşamlarına
çırılçıplak bir gerçeklik penceresinden bakmak
anlamına gelmektedir. Bu işi yaparken de süssüz,
yalın bir dil kullanır. Yazması zor, okuması
kolay bir dil.(...) Orhan Kemal, yazdıklarıyla
kendi roman evrenini oluşturmakla kalmamış, aynı
zamanda ülkemiz edebiyatının birçok yazarını
yetiştirmiştir Batı yla kıyaslandığında çok da
yaşlı olmayan roman sanatımızın, en az Batı'da
yazılanlar kadar yetkin yapıtlar üretmesine
doğrudan katkıda bulunmuştur." Yaşar Kemal'in
Orhan Kemal Üstüne yazısındaki bu cümle, sanırım
nice edebiyat tarihlerindeki bilgilerden daha
yoğun, daha vurucudur: "Orhan Kemal'e kadar, her
yazarın devlet kapısında bir işi, itibarı vardı.
O bu işe ve itibara sonuna kadar karşı koydu.
Salt insan, salt yazar namusunu korumak için ve
oraya bir nokta koydu. Orhan'dan sonra gelen,
kapıkulluğuna özenen, herhangi bir düzende, bir
yazarın karşısına Orhan Kemal'in namuslu
kişiliği dikilecek, onu kötü yolundan
döndürecektir. Hiç olmazsa düşündürecektir."
Selim İleri, 'Yazmaya Orhan Kemal Olacaktrda
onun yapıtları üzerine incelikle yorumlar
yapmış. Ahmet Ümit, Edebiyatımızın Ağır İşçisi
Orhan Kemal' yazısında, onun edebiyatımızdaki
yerini belirliyor. Herkül Milas'ın 'Orhan Kemal
ve Öteki' yazısı, yalnız onun değil, bütün öncü
yazarların gizini açıklıyor...
MURTAZA'NIN VAZİFE AHLAKI
Hilmi Yavuz, Kant ile Murtaza yazısında özgün
saptamalar yapıyor; "Murtaza'nın vazife' ahlakı,
Kantçı ahlakın bir parodisi sayılabilir. Roman
boyunca Murtaza, ikide bir. ödevin gereğini
yapmanın, erdemlerin en büyüğü olduğunu bildirir
ama ödevinin buyruklarını koşulsuz uygulaması,
Kant ahlakının bu ideal tipinin içine düştüğü
trajikomik durumları açığa çıkarır" Orhan Kemal
kitabı, iyi hazırlanmış, büyük ustanın bütün
yönlerini eksiksiz sergilemeyi başarmış bir
kitap. Bütün külliyatını yeniden okumanıza
vesile olacak, kitaplığınızın elzem
kitaplarından biri